معماری ایرانی چیست؟

معماری ایرانی چیست؟ در هر کشوری نشان دهنده فرهنگ هنر آن کشور است. در سنت معماری ایرانی طاق، چهار ایوان و حیاط مرکزی از بارز ترین نشانه های معماری است. معماری ایرانی یکی از برترین هنرهای ایرانی است و در دوره های هخامنشیان، پارت ها، ساسانیان ( قبل از ظهور اسلام ) برتری بیشتری داشته است و در دوره اسلامی نیز برتری خود را حفظ نمود. در معماری ایرانی به غیر از اهمیت دادن و استفاده از تناسب و زیبایی برای ساخت بناها از منطق و ریاضی و عرفان نیز بهره میبردند. در آموزش معماری ایرانی هر بنا بسته به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی و حتی زندگی شخصی افراد ساخته می شد، بر این اساس معماری ایرانی از نظر ساخت و زیبایی تنوع چشمگیری دارد. معماری در هر کشوری نشان دهنده نماد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی هر کشور است. در دوره بعد از اسلام در سلسله های سلجوقی و ایلخانی و صفوی هنر معماری ایرانی پیشرفت چشمگیری داشته است.

آثاری مانند: چغازنبیل و پارسه در دوره پیش از اسلام و مساجد و مدارس اسلامی و زیارتگاه ها پس از اسلام از هنرهای معماری ایرانیان است.

معماری ایرانی چیست؟

معماری ایرانی ریشه در حوادث تاریخی و محیط بناها دارد. آداب و رسوم و اندیشه و عقاید نسلها و مذاهب نیز نقش بسیار مهمی در اثار معماری ایرانی داشته است . قدمت معماری ایرانی به بیش از 7000 سال پیش از اسلام می رسد که تاکنون با توجه به حوادث فراوانی که در این کشور اتفاق افتاده است تغیراتی کرده است.

اصول معماری ایرانی

اصول معماری ایرانی بر 5 اصل بنا شده: درون گرایی – پرهیز از بیهودگی – مردم محوری – خود بسندگی – مصالح شناسی ، که در زیل به توضیح این اصول می پردازیم. و با خواندن مقاله معماری اسلامی چیست؟ میتوانید اطلاعات زیادی کسب کنید.

درون گرایی :

برای مردم ایران زندگی شخصی و حرمت ان از اهمیت ویژه ایی برخوردار است، به همین سبب اندام های ساختمان در گرداگرد یک یا چند میانسرا ساخته می شد و ساختمان را از محیط بیرون جدا میکرد و تنها یک هشتی آنها را به هم پیوند می داد. بناها به دو قسمت اندرونی و بیرونی تقسیم می شدند، که قسمت اندرونی مخصوص افراد خانواده می شد و افراد غریبه به ان راهی نداشتند  قسمت بیرونی برای میهمانان و بیگانگان طراحی می شد.

پرهیز از بیهودگی :

در معماری ایرانی هم پیش از اسلام و هم پس از ان از اسراف و ساخت و سازهای بیهوده پرهیز می شده است.

مردم محوری :

مردم محوری در معماری ایرانی یعنی رعایت تناسب اندامهای ساختمان، یعنی ساخت اتاق خواب مخصوص استراحت یک نفر، اتاق پذیرایی بزرگ و برای پذیرایی چندین میهمان، بلندی طاقچه جوری که نشسته و ایستاده در دسترس باشد.

خود بسندگی :

هر معمار بسته به محیط طبیعت شهر سعی میکرد از مصالحی استفاده کند که نیاز به تامین از راه دور نباشد به همین منظور ساختمان ها با محیط اطراف خود سازگاری بیشتری داشتند و دارای استحکام زیادی بودند.

مصالح شناسی :

معماران درگذشته به مصالح ساختمان همچون زیبایی ان اهمیت بسیاری می دادند، (( پیمون )) اندازه خورد و یکسانی بود که در هر جا در خور نیازی که بدان بود بکار گرفته می شد و نگرانی معمار را درباره نا استواری یا نا زیبایی ساختمان از بین می برد.

سبک شناسی معماری ایران پیش از اسلام :

شیوه پارسی تا سده پیش از میلاد شامل:

• شیوه پیش پارسی تا سده هشتم پیش از میلاد
• شیوه مادی سده هشتم تا ششم پیش از میلاد

هخامنشیان سده ششم تا سده چهارم پیش از میلاد شامل :

• ظهور ان در شهرهای دیدنی که برای مدیریت و سکونت استفاده می شد( تخت جمشید )
• معابد برای عبادت و همایشهای اجتماعی ساخته شده اند ( معابد زرتشتی )
• آرامگاه هایی که برای پادشاهان در گذشته ساخته میشد (آرامگاه کوروش )

شیوه پارتی سده چهارم پیش میلاد تا صدر اسلام، شامل :

• دوره سلوکیان ( معبد آناهیتا )
• دوره اشکانیان ( ارگ کهن نسا )
• دوره ساسانیان ( طاق کسری )

سبک شناسی معماری پس از اسلام :

1. شیوه خراسانی، از ابتدای قرن چهارم هجری شمسی تا پایان فرن چهارم (مسجد جامع اصفهان )

شیوه رازی، قرن پنجم تا اول قرن هفتم که شامل :

• دوره سامانیان ( آرامگاه اسماعیل سامانی )
• غزنویان ( برج گنبد قابوس )
• سلجوقیان ( برج های خرقان )
• خوارزمشاهیان

2. شیوه آذری، از اول قرن هفتم تا قرن اول دهم ( ارگ تبریز، مسجد گوهر شاد )

3. شیوه اصفهانی، از اول قرن دهم تا اواسط دوره قاجار( مسجد آقا بزرگ ، مسجد شاه )

4. معماری معاصر، از اواسط دوره قاجار تا کنون

پیشنهاد ما: شرکت در دوره خشت اول

آثار برتر معماری ایرانی

عالی قاپو ، گنبد طاووس ، مسجد جامع اصفهان ، میدان نقش جهان ، چهل ستون ، مسجد چهار باغ ، باغ فین کاشان ، مسجد گوهر شاد ، سی سه پل ، خانه بروجردی ها ، مسجد شیخ لطف الله را نام برد.

ویژگی معماری ایرانی جدید

• استفاده فراوان از اجر
• عدم تقارن در نماها
• ورودی های مشخص
• تغیر در تقسیم بندی دهانه ها در نما
• افزایش طبقات در بنا های تجاری و مسکونی
• استفاده از عناصر فرنگی نظیر ستون ها ، نقوش هندسی غربی ، مجسمه ها و یا نقوش و عناصر معماری ایرانی قبل و بعد از اسلام
• استفاده از قوس ها نه برای کاربرد سازه ها، بلکه غالبا تزئینات و ترکیب کلی بنا
• توجه به بنای نبش تقاطع ها

معماران ایرانی

قبل از شکل گیری معماری مدرن معمارهای ایرانی بسیار مورد توجه ی جهانیان قرار گرفت بودند و آآثار فوق العاده ای نیز ساختند برای مثال یکی از بهترین معمارهای ایرانی در زمان گذشته بدالدین تبریزی بود که آرامگاه مولانا را در سال 1273 را در قونیه ساخت. یا دیگر معمار برتر ایرانی عیسی شیرازی است که تاج محل را ساخته و این بنا جهانی می باشد.

عناصر معماری ایرانی

• ساعت سر در در معماری ایرانی
• نقش ارسی در معماری ایرانی
• گوشواره در معماری ایرانی
• اتاقهای گوشواره
• کوبه زنانه و مردانه
• استانه
• سر در ورودی و معماری ایرانی
• پیش طاق
• جلو خان
• دهلیز
• هشتی در معماری ایرانی
• میانسرا – حیاط
• گودال باغچه یاباغ چال
• ایوان در معماری ایرانی
• رواق در معماری ایرانی
• اتاق ها
• نقش حجره در معماری ایرانی
• پنج دری
• سه دری
• تالار
• بهار خواب
• تابستان نشین
• زمستان نشین
• باد گیر
• آب انبار
• پایاب
• شوادان

جمع بندی: معماری ایرانی بر سه اصل استحکام ،آسایش ، انبساط بنا شده است و معماران چیره دستی همانند  شیخ بهایی ، قوام الدین شیرازی ، استاد عیسی شیرازی ، عبدالله خان نقاش باشی ، هوشنگ سیحون، می باشد. تزئینات در معماری ایرانی جایگاه ویژه ایی دارد و می توان ادعا کرد جزء جدایی ناپذیری از معماری ایرانی است. معماری ایرانی طی سال ها دستخوش تغییراتی بوده و در هر دوره ایی بسته به حکومت ها و مذاهب و نوع نگرش آن ها تغییراتی داشته است. هم چنین با خواندن مقاله معماری سنتی خانه های قدیمی ایرانی میتوانید اطلاعات بیشتری کسب کنید.