ضوابط نورگیرها در معماری

در این مقاله از سری مقالات آموزش معماری آکادمی وحید صلاحی قصد داریم به بررسی کلی و ضوابط و استانداردهای نور گیر ها در ساختمان ها بپردازیم.اندازه و ابعاد نورگیرها در ساختمان با توجه به ضوابط ملاک عمل در شهرداری تعیین می شوند.  آشنایی طراح ها با ابعاد نورگیرها و اندازه مورد نیاز بسته به موقعیت و نوردهی به فضاهای مختلف ، ضوابط نورگیر در ساختمان در این مقاله توضیح شده است .

نور گیر چیست؟

نور گیر یا هوا کش فضای خارجی و بازی است و درون ساختمان‌ یا بنا های بزرگ که ممکن است تاریک باشند و نور به آنجا نفوذ نکند یا امکان تهویه هوا در آن‌ ها نباشد و به منظور تهویه هوای ساختمان و روشن ساختن فضا استفاده می‌ شود. در نور گیر ها اکثر اوقات  از بلوک‌ های شیشه‌ ای استفاده می شود تا انعکاس نور در ساختمان زیاد شود. نور گیر ها برای کاهش استفاده از روشنایی الکتریکی به کار می‌ روند و در صرفه جویی از انرژی کمک کننده هستند و به ما اجازه می‌ دهند تا از درون ساختمان نمایی به منظره بیرون داشته باشیم و فضایی دلباز در خانه خود ایجاد کنیم!

نورگیر یا پنجره سقف

پیشنهاد می شود از نورگیر یا پنجره های سقفی بازشو در همه ی مناطق استفاده نشود زیرا باد و باران های شدید یا شرایط آب و هوایی نا مطبوع میتواند باعث آسیب رساندن به این نورگیر ها شود اما در مناطق یا فضایی مانند حمام یا سرویس بهداشتی به راحتی میتوانید از نورگیرهای بازشو استفاده کنید این کار باعث تهویه ی هوا نیز می شود.

مساحت نور گیر در فضاها

ابعاد و اندازه نور گیر و مساحت لازم جهت نور دهی به فضاهای اصلی مانند پذیرایی، اتاق خواب، و غیره از حداقل دو مقدار زیر به دست خواهد آمد:

1.  ۱۲ متر مربع
2.  ۶ درصد مساحت زمین (مطابق بخشنامه­ جدید مساحت بعد از اصلاحی در نظر گرفته می­ شود.)

مساحت لازم نور گیر ها جهت فضا های فرعی از جمله آشپزخانه  از حداقل دو مقدار زیر به دست خواهد آمد:

1. ۱۲ متر مربع
2.  ۳ درصد مساحت زمین (مطابق بخشنامه­ جدید مساحت بعد از اصلاحی در نظر گرفته می­ شود.)

حداقل مساحت لازم برای نور گیر ۴ متر مربع می باشد (یعنی در هر حالتی مساحت نور گیر نمی­ تواند از ۴ متر مربع کمتر باشد.)

ابعاد و مساحت نورگیر ها

• با توجه به این که امکان نور گیریطبقه های مسکونی از 2 جبهه در کاربری درون بافتی استفاده از نور گیر در قطعه های با سطح اشغال تا عمق دوازده متر مجاز نمی باشد ، درصورت پیش بینی مساحت آن جزء تراکم حساب می شود.

• در ساختمان های بیشتر از 5 طبقه (مسکونی) بهره مند شدن فضا های اصلی پنج طبقه آخر از فضای نور گیر همچنان مشکلی ندارد و طبقه های پایینی آن ها جهت تأمین کردن روشنایی و تهویه فضای اصلی (اتاق خواب، پذیرایی و سالن )می بایست از نور گیری مستقیم استفاده شود. در صورت محدودیت طراحی جهت الزام نور گیری فضای اصلی طبقه های پایینی از نور گیر در برابر افزایش هر طبقه مازاد بر 5 طبقه، 0/5 مترمربع  به پهنای نورگیر و 2 مترمربع به مساحت افزوده خواهد شد!

• جهت فضای غیر اصلی مانند آشپزخانه نور گیر به مساحت شش مترمربع با حداقل بعد دو مترمربع قابل قبول است، در این صورت متراژ آن ها از بناها کسر می شود.

• نور گیر های پایانی هم می توانند به عنوان حیاط خلوت در نظر گرفت، در این صورت حداقل عرض جهت زمین های کمتر از 200 مترمربع دو مترمربع  و حداقل عرض جهت زمین های بزرگتر از200 مترمربع سه مترمربع قابل قبول می باشد.
  

• در مورد هایی که فضا های اقامت اصلی از دو طرف خانه مسکونی مستقل از یک نور گیر نور و هوا بگیرند، فاصله پنجره های روبه روی آن ها از یکدیگر نباید کمتر از 6 مترمربع باشد و در صورتی که یکی از فضا ها آشپزخانه(فضای فرعی)باشدکمترین فاصله پنجره های مقابل آنها 4 مترمربع باید باشد!

• درمورد هایی که فضا هایی از دوطرف خانه ها مستقل از یک حیاط خلوت یا پاسیو نور و هوا می گیرند، فاصله دیوار های پنجره های روبه روی  آن ها از هم نباید در هیچ شرایطی کمتر از 3 مترمربع  باشد. مگر آن که در مقررات اختصاصی تصرف ها به روشی دیگر تعیین شده باشد.!

• اجرای نور گیر با مساحت زیر حد ضابطه به هنگام ارسال پرونده به کمیسیون ماده 100 به طور کامل جزء بنا محسوب اما در زمان پایان کار مساحت واقعی درج خواهد شد! که در دوره ی خشت اول آکادمی وحید صلاحی بصورت کامل به ابعاد و استاندارد ها پرداخته و آموزش داده شده است.

تخلفات نورگیر

کوچک تر شدن ابعاد و اندازه نور گیر از حداقل های لازم در این حالت در صورتی که نور گیری یک فضا حذف شده باشد باید نور گیر نصب شود (تخریب)در غیر این صورت مساحت نور گیر به طور کامل واردمحاسبه های فرمول تراکم شده و جریمه صورت می گیرد و  موضوع در ماده 100 مطرح می شود.

و همچنین بخوانید: دکوراسیون داخلی مینیمال

ضوابط نور گیر ها در ساختمان

فاصله ی پنجره‌ های نور گیر در طبقات با بیش از یک واحد آپارتمانی به صورت زیر می ­باشد:

1.  حداقل فاصله پنجره­ های نور گیر فضای اصلی به فرعی و فضای فرعی به فرعی ۴ متر می­ باشد!
2.  حداقل فاصله پنجره ­های نور گیر فضای اصلی به اصلی ۶ مترمی باشد!
3. حداقل مساحت نورگیر برای واحدهای تجاری و دارای ۲۵ متر مربع می باشد!

در ساختمان هایی که پنجره های مجاز آن ها بر اساس ضوابط و مقررات جاری طراحی شده باشد و از طریق حیاط خلوت با نورگیر های مشرف به حیاط خانه های همسایگان است(با رعایت کامل طول و عرض حیاط خلوت) استفاده از پنجره های باز شو تا ارتفاع ۱۷۰ سانتی متر مجاز نیست و مالک ها لازم به استفاده از شیشه های شطرنجی تا ارتفاع ۱۷۰ سانتی متر می باشند و در موارد بالا تر از ۱۷۰ سانتی متر استفاده از پنجره های بازشو و شیشه های معمولی مجاز می باشد.!

پیشنهادی : مشاهده دوره ی آموزش اتوکد با مهندس وحید صلاحی

کلام آخر:

نورگیر ها در فضا های داخلی ساختمان ، معمولا مختص به سه فضای اصلی پذیرایی، اتاق خواب و آشپزخانه است و باید از نور  طبیعی برخوردار باشند. فضا های سرویس بهداشتی و حمام و همچنین اتاقک انباری داخل واحد لازم نیست نور طبیعی داشته باشند! که با دانشتن این موارد به راحتی میتوانید از معماری کسب درآمد داشته باشید  نور طبیعی یک فضا می تواند به 2 صورت تامین شود. یکی از طریق بازشو در خود آن فضا که بصورت مستقیم نور را بازتاب میکند و دیگری از طریق باز شویی که فضای دیگر قرار داردو به صورت غیر مستقیم نور را بازتاب میکند.